4 Nisan 2019 Perşembe

El Sanatları Teknolojisi Alanı Geleneksel Türk El Sanatları Dersi Kalfalık Çalışma Soruları

Sorular Megep Modüllerinden Alınmıştır

1. (D) El dokuma çeşitleri dörde ayrılır.

2. (Y) Kirkitli dokumalar; düz, havlı ve jakarlı dokumalar olarak üçe ayrılır.

3. (D) Halı, havlı dokumalardandır.

4. (D) Kolan dokumalar yer tezgâhlarında ve çarpana ile iki ayrı teknikle yapılır.

5. (Y) Çarpana ile yapılan kolan dokumalar dörtgen veya çokgen, deri ya da karton levhaların 360 derece döndürülmesi ile araya atkı ipi atılıp sıkıştırılarak elde edilen dokuma şeklidir.

6. (Y) Deri, ince ağaç levha, mukavva, sert plastik, fildişi vb. malzemeden dörtgen veya çokgen şeklinde kesilmiş ve köşelerine birer delik delinmiş dokuma aracına tezgâh denir.

7. (D) “Mekikli dokumalar” olarak bilinen dokuma grubu, asıl dokuma olarak kabul edilmekte olup yan yana sıralanmış, çözgü ipliklerinin gruplar hâlinde, “gücü” denilen çerçevelerle yukarıya kaldırılıp indirilmesiyle arada oluşan ve ağızlık denilen açıklıktan mekik aracılığı ile atkı ipliklerinin geçirilmesi yoluyla dokunur.

8. (Y) Halı, döşeme, sedir, divan vb. yerlere serilen genellikle renkli, desenlerle süslü, havsız dokumalardır.

9. (D) Kilim bir evin döşenmesinde (yaygı, sergi), eşya taşımada (heybe), zahire ve yiyecek muhafazasında (çuval) olarak kullanılır.

10. (D) Geleneksel dokumalarımızdan olan kilim, dokumaların içinde en yaygın olanıdır. Yurtta ve dünyada en tanınmışı kilim olduğundan diğerlerine de (cicim, zili, sumak) yanlış olarak kilim denilmiştir.

11. (Y) Zili dokumada motifler sarma (hesap işi) işlemesini andırır.

12. (D) Cicim dokuma, seyrek motifli cicim, sık motifli cicim, atkı yüzlü sık motifli cicim olarak gruplandırılabilir.

13. (D) Sumağın, düz sumak, atkısız düz sumak, balıksırtı, ters sumak gibi çeşitleri vardır.

14. Türkler, Anadolu‟ya geldiklerinde (MS 1071) kendilerinde yüzyıllar önce bu topraklara yerleşen uygarlıkların temelini atmış oldukları ileri seviyede bir …(dokumacılık)…..bulmuşlardır.

15. 1962 yılında Çatalhöyük kazılarında elde edilen Neolitik devre ait (MÖ 6000) dokuma parçaları, …(Anadolu'da)…dokumacılık tarihinin çok çok eski olduğunu ortaya çıkarmıştır.

16. Büyük …(Selçuklulardan)…. halı kalmamış, Anadolu Selçuklularından gelen Konya halıları yirminci yüzyıla kadar gelişen halı sanatının …(temeli)….. olmuştur.

17. Pazırık halısı 1,89x2 m boyutlu ve çok ince yünden (iplik) yapılmış olup 10 cm² de 36.000 ……(Gördes)…düğümü ile inanılmaz ve daha sonraları erişilmemiş bir ustalık eseridir.

18. Sembolik veya dinî unsurları içeren sanat eserlerinin yanı sıra halı, işleme gibi sanatlarında da hayvan figürlerini işlemeleri Hun devri sanatının …(Göktürk)…döneminde de devam etmesi bu üsluba verilen önem ve gelenekselliğinin devamını anlatmaktadır.

19. Göktürk devrinden kalma bir Çin masalında, Göktürkler‟in veya Kanglı boylarının şölen sırasında……(çimenlere)…, yün halılar serdiği anlatılmaktadır.

20. Kent uygarlığına bağlı kalan …(Uygurlar)… ; duvar süslemeleri, süslü vazolar, heykel ve resmin yanı sıra, kumaş, dokuma, yazma, minyatür ve kitap cilt alanında önemli eserler oluşturmuşlardı.

21. Yaylakçı, kışlakçı Oğuzların daha İslamiyet‟ten önceki zamanlarda, halıları törenlerde nasıl kullandıkları, …(Dede Korkut)….. Oğuznamelerinde anlatılmaktadır.

22. Düz dokuma tekniği ilk defa göçebe ……(tenteleri)….yapmak için kullanılmıştır.

23. …(Yörükler)…keçi yününden kilimler dokuyarak bunları sıcak battaniyeler olarak kullanıyorlardı.

24. Çeşitli el tezgâhlarında, iki veya daha çok iplik grubunun çeşitli düzenlerde birbirinin arasından (altından, üstünden) geçirilerek birbirlerine kenetlenmesi ile oluşturulan ürünlere ……(el dokuması)……denir.

25. Kilim, cicim, zili ve sumak …(düz kirkitli)….. dokumaları oluşturur.

26. Mekikli dokumalar……(düz, armürlü ve jakarlı)… dokumalardır.

27. …(Yer tezgahlarında)….. kolanın uzunluğuna göre kesilen ipler, yere çakılan iki kazık arasına bağlanır.

28. Çarpanaların deliklerinden, hazırlanan desene ve sisteme göre birer iplik geçirilip, ipler gerilerek, bu levhaların kendi çevresinde 90 derece veya 180 derece döndürülmesiyle ve araya atkı geçirilmesiyle oluşan şerit hâlindeki dokumalara da …(çarpana dokumaları)… denir.

29. Dokuma yapılırken atkıların, çözgüler arasındaki açıklıktan (ağızlıktan) kolayca geçmesini sağlayan, atkı ipliğinin üzerine sarıldığı iki ucu sivri, genellikle ağaçtan (veya demirden) yapılan alete “…(mekik)…..” denir.

30. Kilim, cicim, sili (zili), sumak gibi düz dokumaların ve havlı dokuma olan halının dokunmasında, çözgüler arasından ve dokumanın enine geçirilen atkıları ve düğümleri döverek sıkıştırmaya yarayan ağaçtan, hayvan kemiklerinden, hayvan dişlerinden veya demirden yapılmış el veya çatal gibi, tarak şeklinde, saplı alete “…(kirkit)….”; bu aletin kullanılmasıyla dokunan el dokumalarına da “…(kirkitli dokumalar)….. ” denir.

31. …(Kilim)…. özgülerin atkılar tarafından tamamen gizlendiği atkı yüzlü dokumalardır.

32. …(Cicim)….. dokumada ergin çözgü iplik sistemi üzerine bezayağı zemin örgüsü işlenirken renkli ekstra iplikler çözgü üzerinden belirli atlamalarla motifleri oluşturur.

33. Zili (sili), yünden, …(bezayağı)…zemin örgüsü üzerine, renkli iplikler motif oluşturacak şekilde belirli atmalarla işlenir.

34. Cicim ve zililer dokuma ayrıntıları olan kilim çeşitleridir. ……(cicim ve zililer)….. yüz ve tersleri ayrı dokumalardır.

35. …(Zililer)…desenlerinin yüzeyde hiç boşluk bırakılmadan dokunmuş olması ile cicimlerden ayrılır.

36. Sumak, cicim ve ziliye benzer ancak desenleri atkıların çözgülere …(sarılması)…. ile oluşturulmuştur. Çözgü ve atkı dışında deseni oluşturan renkli ipleri vardır.

37. Çözgü iplikleri üstüne ayrı bir desen ipliği ile değişik şekillerde düğüm bağlanarak, her düğümleme sırasından iki sıra atkı ipliği geçirilip sıkıştırmasıyla oluşan havlı bir yüzeye sahip dokumalara “ …(halı dokuma).. ”denir.

38. Kilim eski Türkçede "…(seccade).. " anlamına gelir.

39. Dokuma tekniğini önce İslam alemine, sonra bütün dünyaya tanıtan …(Türkler)…..olmuştur.

40. Altaylarda beşinci …(Pazırık)…kurganında (mezarlıklar), buzullar içinden çıkarılan en eski halı Asya Hunları bölgesinden gelmektedir.

41. Türk oldukları bilinen Göktürkler, halı dokumakta; hem doğuyu ve hem de batıya satmakta idi. Böylece halı, …(merasim)… unsuru özelliğini, Göktürklerde korumuştur.

42. …(Düğümlü)…..halı ve kilim kalıntılarının çoğu, Uygur harfleri ile Türkçe yazılarının bulunduğu, ev ve han harabelerinden çıkmıştır.

43. Dokuma sanatı, genel bağlamda, Orta …(Asya'da)…başlamıştır.

44. Düz dokuma motiflerinin çoğu tapınılan bir takım…(sembol)…..betimlemelerini yansıtır.

45. Türk sanatının geçmişte en güçlü olduğu ve özgün yapıtlar ortaya koyduğu alanlardan biriside …(dokuma)…..sanatıdır.

46. Mısır'da ve tek çözgüler üzerine açık düğümlü yapılmış birkaç örnek dışındaki düğümlü halılar ilk kez 11. yüzyılda …(Selçuklularla)……..başlar ve gelişme çizgisini günümüze kadar sürdürür.

47. Sivas ……(kilimlerinin)…..çoğu seccade biçimindedir.

48. …(Aydın)…. kiliminin en belirgin özelliği karışık motiflerdir.

49. (D) Giysilerde kullanılan desenler, işlemeler süslemeler, renkler ve aksesuarlar, Anadolu insanının duygu, düşünce ve becerilerinin sanata yansıtılmasıdır.

50. (D) Anadolu halkının yakın zamanlara kadar giydiği yöresel giysiler Cumhuriyet dönemi kıyafet inkılabıyla birlikte moda akımlarının da etkisiyle halkın zamanla Batılı giyim tarzına yönelmesi, özellikle erkek giyim kuşamının yok olmasına neden olmuştur.

51. (Y) Türk takılarına genel olarak bakıldığında takıyı daha çok erkeklerin kullandığı, kadın takılarının çeşitlilik bakımından erkek takılarına oranla daha az olduğu görülmektedir.

52. (D) Osmanlı sultanları giyim kuşama önem verir, lüks kumaşlardan dikilmiş kaftanlar giyerlerdi.

53. (Y) Osmanlı döneminde, saray modellerinin taklidi olan benzer takıları halk arasında kullanılmamıştır.

54. (D) Yüzyıllar ötesinden günümüze kadar kültür hazinemizin bir kolu hâline gelmiş olan kadın başlıkları, Anadolu’nun her bölgesinde ortak bir gelenek olarak kullanılmıştır.

55. (D) Kıyafetlerin ayrılmaz bir parçası olan başlıklar Anadolu’daki yörelerin her birinde bölgesel ve yerel özellikler taşımaktadır.

56. (D) Sürekli değişen hayat şartları ve moda akımı, kadın giyimini çeşitli yönlerden etkilemiş; başlıklar ve baş takıları şehirlerde hızlı bir şekilde köylerde ise yavaş yavaş kaybolmaya başlamıştır.

57. (Y) Yanak döven hafif çukur ve dairesel olup fesin üzerine yerleştirilerek kullanılan takı çeşididir.

58. (Y) Alınlık kökboyası ile kırmızı, bordo veya siyah renkte boyanan yün ile yapılan el dokuması veya çuha kumaşla kaplanır

59. Takılar süslemenin dışında …(inançlara)….ve geleneklere bağlı kalarak hazırlanmakta aynı zamanda hiyerarşik düzende de farklı özellikler göstermektedir.

60. Takıların her birinde, eski uygarlıkların köklü takı gelenekleriyle göçebe Türklerin …(Orta Asya'dan)…….getirdikleri geleneklerin kaynaşmasına tanık oluyoruz.

61. Genellikle tek ögeli boyun takılarına kolye; boyunu saran takılara boyunluk, kıstı veya boğmak, çok ögeli olanlara da ……(gerdanlık)……..denilmektedir.

62. Boyuna çapraz veya normal olarak takılan üçgen veya silindir biçiminde olan …(hamaylılara)…… Osmanlıda sıkça rastlanmaktadır.

63. ……(divanhane)…..çivisi biçimi, bilezik ve gerdanlıkta da uygulanmıştır.

64. Takılar arasında yer alan kemerler gümüş veya …(altından)….üretilmiş olup kadınların genellikle bindallı, kaftan üçetek gibi kıyafetlerinin üzerine de kullandıkları takılardır.

65. ……(Kemer tokaları)……..genellikle kemerlerin birleştiği noktada bütün veya geçmeli olarak eşit iki parça hâlindedir.

66. Çoğunluğu …(gümüş)……olan diğer takılara oranla broşlar saray takılarını daha çok andırmaktadır.

67. …(Keseler)…..içinde taşıdıkları malzeme, kullanılış alanları, yapım malzemesi, dokuma şekillerine göre değişik amaçlarla kullanılır.

68. Boncukla örülmüş keselerde insan şekilleri, tığ ve beş şişle örülmüş keselerde hayvan şekilleri ve sıklıkla da ……(bitkisel motiflere)…….rastlanır.

69. (Y) Yanaklık, kulak askısı olarak tanımlanmaktadır.

70. (Y) Takı çeşitlerinden gerdanlıklar, genellikle dairesel formda olup çapları 8 ile 16 cm arasında değişmektedir.

71. (D) Baş süslemelerinde, kadınların alınlarına taktıkları çeşitli metal, inci, boncuk ve taşlarla süslü, zincir şeklinde takılara alınlık denir.

72. (Y) Kolye ve gerdanlık denilen boyuna takılan takılar, kadın süs eşyalarının tamamını oluşturmaktadır.

73. (D) Kemer, toka ile bütünleşen bir süsleme unsurudur.

74. (D) Üzerinde ayet ya da duaların yazılı olan kâğıtları muhafaza eden takıların hamaylı denir.

75. (Y) Ağaç hammaddeden, ıslak zemin üzerinde yürümek için yapılmış terliğe yemeni denir.

76. (D) Saat, mühür, tütün ve para keseleri takım hâlinde iğne oyasından ipek iplikle örülür.

77. (D) Köstekli saat bir zincir vasıtasıyla elbisenin herhangi bir yerine takılarak kullanılan bir saat türüdür.

78. (D) Saçı taramak, saça şekil vermek için kullanılan ”tarak”, aynı zamanda kadınların baş süslemelerinde saçı tutturarak kullandıkları bir takı çeşididir.

79. Türk süsleme sanatının önemli bir bölümünü işlemeler alır. Dokuma ve deri üzerine iğne ile çeşitli cins ve renkteki ipliklerle yapılan süslemeye ……(işleme)…. denir.

80. İlk işleme örneklerine ……(Orta Asya)…. Türklerinde rastlanır.

81. Türk işlemelerinde teknikler incelendiğinde, dokumanın atkı ve çözgü iplikleri üzerinde oluşan iğneler uygulama biçimlerine göre …(beş)… gruba ayrılır.

82. Perslerin en önemli kalıntıları eski bir Elam şehri olan …(Sus)… tadır.

83. Japonya'da işlemeler altın ve ipek ipliklerle yapılmıştır. Bu işlemelerde ……(kriosa)…… denilen sarma tekniği kullanılmıştır.

84. Uygur sanatını en belirgin olarak gösteren eserler ……(duvar)….. resimleridir.

85. İşleme en parlak dönemini …(Osmanlılar)…. zamanında yaşamıştır.

86. Selçukçulular ……(yerleşik)….. hayata geçince sanat alanında kendilerini göstermişlerdir.

87. Japonya; …(Çin).. işleme sanatının etkisi altında kalmıştır.

88. Frigyalılar; birçok sanat dalının buluşunu yapmışlardır. Maden işçiliği, dokumacılık, tığ örgüsü gibi sanatlarda gelişmiştir. Genellikle ……(geometrik)…. ağırlıklı motifler kullanılmıştır.

89. Osmanlı imparatorluğu döneminde işleme en ……(parlak)… dönemini yaşamıştır.

90. 16. yüzyıl işleme motifleri genellikle…(15.)… yüzyıl kumaş örneklerinden alınmıştır

91. 16. yüzyıl işleme motiflerini ……(serbest ve karışık)…… olmak üzere iki bölümde incelemek mümkündür.

92. 18.yüzyılda kompozisyonlarda nesne ve bitkilerin oranlarında değişiklikler yapılmış, tersine ……(perspektif)…… uygulanmıştır.

93. 19. yüzyılda bilhassa saray eşyasında ……(inciye)….. büyük yer verilmiştir.

94. Cumhuriyet dönemi işlemelerinde ……(yazılı)….. bezemelerin çok az kullanıldığı buna nazaran bitkisel bezemelerden; çeşitli çiçek, yaprak, ağaç ve meyvelerin kullanıldığı görülmektedir.

95. 20.yüzyılın ilk çeyreğinde 19.yüzyılın tür, gereç, teknik, renk, konu ve kompozisyon özelliklerinin kullanıldığı, farklı bir gelişme olmadığı, aksine ekonomik bunalım ve savaşlar nedeniyle ……(duraklama)…… dönemine girilmiştir.

96. 18.yüzyılda motiflerde ……(peyzaj)…. hâkimdir. Çiçek, meyve, vazolar göze çarpar.

97. 16. yüzyıl işlemelerinde çok defa bir işte renk çeşidi …(üç)….. veya …(dördü)…… geçmez.

98. 15.yy.dan günümüze ulaşan sanat eserleri yok denecek kadar azdır. Sadece ……(yazılı)……. kaynaklarda söz edilmektedir.

99. (D) Gittikçe ilerleyen bilim ve yeni teknolojik gelişmeler doğrultusunda uzmanlar işlemeyi el işlemesi, makine işlemesi olmak üzere ikiye ayırmışlardır.

100. (D) Orta Çağda Haçlı seferlerinin başlaması, Doğu-Batı ticaretinin artması, nakış alanındaki güzel gelişmelerin Batı (Avrupa) tarafından tanınmasına ve yayılmasına sebep olmuştur.

101. (D) Yazılı kaynaklara dayalı araştırmalarda Mısırlı kadınların giysilerinde vücuda yapışık, uygun ve şeffaf kumaşlar üzerine işlemeli elbiseler veya doğrudan doğruya dokunmuş, kenarları geometrik şekillerle süslenmiş olan elbiselere rastlanmaktadır.

102. (Y) Çok zengin ürünlerden oluşan Anadolu öncesi Türk işleme sanatının ilk örnekleri MÖ 3.yüzyılda kurulan Göktürklere aittir.

103. (D) Uygur döneminden kalan kumaş parçalarında işlemelerin daha çok pamuklu kumaşlar üzerine aplike tarzında yapıldığı anlaşılmaktadır.

104. (D) Selçuklular döneminde tamamen yerleşik düzene geçen Türkler yerleştikleri topraklara sanat özelliklerini getirmişlerdir. İpekçilik Selçuklular döneminde sanayi hâline gelmiştir.

105. (Y) Atma ve Kapama iğneleri; dokumanın iplikleri kesilerek yapılan iğnelerdir.

106. (Y) 16. Yüzyıl işlemelerinde çok defa bir işte renk çeşidi yedi veya sekizi geçmez.

107. (D) Osmanlı İmparatorluğu döneminde işlemeler saray ve saray dışı olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Hükümdarların ekonomik desteği ile saraylarda usta işlemeciler tarafından en güzel örneklerini veren işlemeler saraylardan evlere ve çarşılara taşınmıştır.

108. (D) Cumhuriyet dönemi işlemelerinde yazılı bezemelerin çok az kullanıldığı buna nazaran bitkisel bezemelerden; çeşitli çiçek, yaprak, ağaç ve meyvelerin kullanıldığı görülmektedir.

109. (D) 17. yüzyılda Türk işleme sanatı bir müddet daha en yüksek seviyede kalmıştır. Fakat bu yüzyılın sonlarına doğru yavaş yavaş hızını kaybetmeye başlamış ve 3. Ahmet zamanından sonra yani 18. yüzyılın başlarında Avrupa sanatının Türkiye'ye girmesiyle büsbütün zayıflar.

110. …(El sanatları)….. insanoğlu var olduğundan beri tabiat şartlarına bağlı olarak ortaya çıkmıştır.

111. Geleneksel Türk el sanatları, Anadolu’nun binlerce yıllık tarihinden gelen çeşitli uygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerini birleştirerek zengin bir …(mozaik)….. oluşturmuştur.

112. Selçuklu …(maden)…. sanatı dendiğinde ilk olarak zengin bir figüratif gelenekten söz edilmelidir.

113. …(Ayna)….., tarih boyunca tüm coğrafyalarda ve kültürlerde büyük sembolik anlamlar taşıyan bir malzeme olmuştur.

114. …(Buhurdanlar)……. bir kısmı içine ateş konularak ısıtıcı olarak da kullanılan araçlardır.

115. Duvarları ve eşyaları süslemek için kullanılan, bir yüzü sırlı, süslü, pişmiş balçık levha veya fayans yapma işine ……(çini ve keramik sanatı)…denir.

116. Çözülmüş çamurdan yapılmış toprak tencerelere …(çömlek)…… denilir.

117. …(Ahşap işleri)…. yontma, oyma, kakma, kündekari, kaplama, kafes, kaplama, silme, torna, mozaik-sedef kakma, yakma, boya, nakış, cila, lak, yaldızlama teknikleri ile yapılmakta ve süslenmektedir.

118. …(Seramik)…., yaklaşık 8000 yıldır Anadolu coğrafyasında gelişen, dönüşen bir malzeme olmuştur.

119. …(Alçı)…, hem kolay şekillenebilen hem de kolay deforme olabilen bir malzemedir. Bu özelliğinden dolayı yalnız iç …(mekanlarda)…. kullanılmıştır.

120. Türk-Osmanlı Sanat ve mimarisi, en ince detayları içeren, güzelliğini bu detaylardan alarak, insan ruhunu inceltip derinleştirmeye ve nefsi …(terbiye ve teskin)… etmeye yöneliktir.

121. Geleneksel Orta Oyununda mekan olarak ev ve bürolarda alanı ikiye ayırmak için, evlerde arkası giyim mekanı olarak kullanılan eşyaya ……(paravan)… denir.

122. …(Rahle)….., önceleri kitap okumak ve yazı yazmak için düşünülmüş hareketli ve sabit masalardır.

123. …(Niş)…, eski kalın taş duvarlı evlerde bazı günlük kullanılacak eşyaları koymak için açılmış dekoratif girintilerdir.

124. …(Baston)…., yürürken dayanıp kuvvet almak için genellikle erkekler, bazen de kadınlar tarafından taşınan özel olarak yapılmış sopalardır.

125. Cam Süsleme (Vitray), pencereleri süslemek amacıyla ağaç, alçı ve kurşun çerçeveler ve bölümler arasına ……(renkli camların)…… yerleştirilmesidir.

126. “Pileki”, eski evlerde üzerinde ateş yanan ve yanan ateşin ısıtmasıyla oluşan ısı ile …(ekmek pişirmeye)… yarayan yuvarlak şekilli taş bir teknedir.

127. “Kösele” denilen kalın deri ve normal ince deri ile hayvan koşum takımları kemer, silah kılıfı mermi kılıfı çanta gibi avcı gereçlerinin yapıldığı sanata …(saraçlık)… denilmektedir.

128. Mine, metal bir yüzeyin sert ve parlak bir cam katmanla kaplanmasıyla elde edilen bir …(bezeme)…. biçimidir.

129. Hat; güzel yazı sanatı olup, yazarlarına …(hattat)…. denir.

130. …(Tezhip)…., günümüzde daha çok İslam kökenli kitap bezeme sanatlarına verilen addır.

131. …(Minyatür)…., çok ince işlenmiş ve küçük boyutlu resimlere ve bu tür resim sanatına verilen addır.

132. Tuğra, Padişahın ismi ve lakabı bulunan alamet,…(imza)….dır.

133. Ebru, yoğunlaştırılmış su üzerine …(resim yapma)…… sanatıdır.

134. Ebru koyulaştırıcı bir madde …(kitre)… ile kıvamı arttırılmış suyun üzerine, içine öd katılmış, suda erimeyen boyaların serpilmesi ve su yüzeyinde meydana gelen şekillerin bir kağıda geçirilmesiyle yapılır.

135. …(Bıçaklar)….., biçimlerine göre; pala, hançer, gaddare, saldırma vb. isimler almaktadır.

136. Yünün basit bir tarzda ……(ayakla çiğnenip)…, birbirine girift hâle getirilmesiyle elde edilen ürünlere keçe denir.

137. …(Keçe)… için elverişli yünler, ince elyaflı ve doğal renkte olanlarıdır.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder